l.Bengütaşlar (Kitabeler/Yazıtlar): Yenisey ve Orhon Nehri civarında bulunan ve ilk defa bazı Çin kaynaklarıyla Cüveynî'nin Tarih-i Cihangüşa'smda bahsedilen Bengütaşlar 18. yüzyıla kadar ilim aleminin meçhulü olarak kalmışlardır. Alman nebatatçı Messer Schmidt, ilk defa Yenisey kitabelerinden, birini tesbit ederek bundan Petersburg İlimler Akademisini haberdar etmiştir. (1721) Fakat, muhteva bakımından önemsiz olan, hatta bazılarının Kırgız mezar taşlan olduğu tesbit edilen bu kitabeler önceleri pek dikkat çekmemişti. İlim aleminin bu taşlara dikkatini çeken İsveçli subay Strahlenberg olmuştur.
c.BİIge Kağan Bengütaşı: 735 yılında Bilge Kağan'ın ölümünden bir yıl sonra Yolluğ Tigin tarafından dikilmiştir. Bu da Sağdan sola yazılmıştır ve Bilge Kağan'ın hayatım anlatır.
a. W. Radloff, Atlas I... IV (Bengütaşlarm Fotoğrafları) 1892
b. W. Thomsen, İnciription de L'orkhun dechiffress-1894
c. H.N. Orkun, Eski Türk Yazıtları I...IV, Ankara 1936-1941)
d. T.Tekin,A Grammer Of Orkun Turkic, Bloomington 1968
e. M.Ergin, Orhun Abideleri, İstanbul 1982
KAYNAK: Doç. Dr. Salim CÖHÇE, Türk Tarihine Giriş, ELAZIĞ 1995, ÇagOfset Matbacılık, s. 12-14
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder