Masagetler

Hazar Denizi ile Aral Gölünün doğusundaki ovalarda yaşayan Masagetler'e Alan ve Khorezm İranileri karışmışsa da menşe itibariyle Türk oldukları ileri sürülmektedir. Masaget adımn Mas(t) jaka yani "balık yiyenler" anlamında olduğu Tomaschek veMarquaitgibi bilginler tarafından savunulmaktadır. Makedonyalı İskender'in kuzeybatı Hindistan'daki fetihleri sırasında bazı Lelûsih batı kaynaklarında zikredilen en önemli şehirlerin adıda Massaga idi.

Masagetler Heredotus'a göre muhtemelen İskitlerden değildi. M.Ö. 530 yılında Kirus seferi vesilesi ile daha iyi bilinen bu Masagetler Kraliçe Tomyris kumandasında, Pers ordusunu mağlup ederek Kirus'un ölümüne sebebiyet vermişlerdi. Strabon ise Kirus'un savaşmış olduğu Masaget Terin büyük bir göçebe halk olduğunu veya konfedarasyon olduğunu onlardan bir kısmının dağlarda, bir kısmının ovalarda, bir kısmının da bataklık ve adalarda yaşadıklarım anlatmaktadır. Grek kaynaklan onların balık yakaladıklarım belirtirken, bunlardan bir kabile olan Apasiakaileri'de vaktiyle Tomaschek "Apa-saka" yani "su sakai'leri" şeklinde yorumlamıştır. Bunlardanda açıkça görülüyorki Masagetler balıkçı ve toplayıcı iptidai bir Batı-Asya kavmi idi.

Masagetler ile Ta Yüeh-Chih'lerin aym olduğunu kabul eden Haskins, bu konfederasyonun bir tür Hind. Avrupa dili konuştuğunu ancak M. Ö. VI-V. yüzyıllarda bir İran dilinin konuşulup konuşulmadığının belli olmadığım kaydetmektedir, Masaget konfederasyonu batıda bulunuyordu ve bir dereceye kadar daha önce olmakla beraber doğudaki Hsiung-nu devletiyle paralellik arzediyordu.

Kaynaklardan anlaşıldığına göre Masagetler ancak İskender'in istilasından sonra bir birlik teşkil edebilmişlerdir. Çünkü, İskender'in M.Ö takriben 328 yılındaki seferinde ona başarıyla karşı koyabilmişlerdir. Netice itibariyle Haskins'e göre, Pers kralı Kirus M.Ö. 530/528 deki ölümünden, Bactria Grek Krallığının düşüşü (tahminen M.Ö. 130) ne kadar Batı Türkistandaki en güçlü birlik Masaget konfederasyonu olup, Yüeh-ChihTer doğu kolunu, Sarmatae olarak bilinen kavimler ise batı kolunu teşkil etmekte idiler.

KAYNAK: Doç. Dr. Salim CÖHÇE, Türk Tarihine Giriş, ELAZIĞ 1995, ÇagOfset Matbacılık, s. 53-54